Is Nederland voorbereid op een (cyber) oorlog?

Wordt wakker!

‍Wordt wakker! kopt het NRC, in een interview met Bart Groothuis, na het doorsnijden van internetkabels en sabotage op watervoorzieningen in Zweden en Finland. Mark Rutte heeft in zijn toespraak als kersverse NATO baas ook de alarmbellen doen rinkelen. We moeten ons mentaal voorbereiden op oorlogssituaties. We zijn niet klaar voor wat er de komende vier tot vijf jaar op ons afkomt. Scherpe keuzes zijn nodig voor onze veiligheid. En zonder veiligheid is er geen vrijheid voor onze kinderen en kleinkinderen.

We zijn niet in oorlog, maar er is zeker geen vrede.

Scherpere keuzes maken

Wat het betekent om scherpere keuzes te maken weten ze in Zweden. Daar zijn onlangs 13 aanvragen voor windmolenparken in de Baltische zee afgewezen, vanwege het militaire gevaar. Windmolens beïnvloeden de signalen voor duikboten, en brengen de tijd waarop nog gereageerd kan worden op binnenkomende raketten terug van 2 naar 1 minuut.  Een afweging tussen economie, en "detect & respond".

Een weerbare samenleving

De minister van Defensie heeft aangegeven dat het reëel is dat Nederland betrokken wordt bij een grootschalig conflict. En onlangs is er een kamerbrief gepubliceerd over de noodzaak van een weerbare samenleving. Hierin wordt erkend dat de veiligheidssituatie de afgelopen jaren sterk verslechterd is. Nederland is het doelwit van hybride aanvallen: cyberoperaties, spionage en sabotage. De tijd dat Nederland zich niet of nauwelijks zorgen hoefde te maken over de weerbaarheid van de maatschappij is voorbij.

De veiligheidssituatie is de afgelopen jaren sterk verslechterd. Nederland is het doelwit van hybride aanvallen: cyberoperaties, spionage en sabotage

In tijden van crises en conflicten kan de overheid niet alles oplossen. De samenleving moet als geheel meer zelf- en samenredzaam worden. Een weerbare maatschappij, kan schokken aan. Dit geldt ook voor bedrijven: voorbereid zijn op crises en ontwrichting, en het vermogen hebben om deze te weerstaan, op te vangen en er van te herstellen. We moeten kunnen omgaan met een combinatie van langdurige uitval, schaarste en verstoring.

Fysieke, cyber en mentale weerbaarheid

Is Nederland voorbereid? de 'veldheren' (generaals buiten dienst Mart de Kruif en Peter van Uhm) geven in hun podcast een duidelijk antwoord: "Nee". Je wordt gepakt op plekken waar je het zwakst bent. Daarom tasten de Russen maar ook de Chinezen alles af. Je moet plannen en voorbereiden op de meest waarschijnlijke optie, maar ook de meest slechte optie. Een ander leerpunt is "mission control", tijdens crises: vertel mensen wat ze moeten doen en waarom, maar vooral niet hoe ze dat moeten doen. Dit zorgt voor de nodige flexibiliteit en creativiteit die nodig is tijdens crises situaties. Je zult daarbij ook moeten accepteren dat er dingen fout gaan (klinkt verdacht veel als 'agile'). Een laatste punt wat zij aanraken is mentale weerbaarheid (naast fysieke en cyberweerbaarheid). Zekerheden zijn opeens niet meer zo zeker. Dit is misschien wel de moeilijkste opgave. Dit gaat over loslaten en het oplossen van innerlijke conflicten (hiervoor is lessen van een samoerai van Bjørn Aris een aanrader).

Hoe kan een ieder bijdragen aan de weerbaarheidsopgave van Nederland? Voor mij en mijn vakgenoten gaat dat over de weerbaarheid tegen cyberdreigingen. Het implementeren van DORA of NIS2, niet als compliancy taak, maar om daadwerkelijk beter bestand te zijn tegen aanvallen en er van te kunnen herstellen. Dit is het doel voor 2025, het verbeteren van de weerbaarheid van je organisatie en van jezelf.

‍